Hoogbegaafd in het onderwijs is onlosmakelijk verbonden met maatwerk. Maar als je goed nadenkt over onderwijs begrijp je dat onderwijs altijd maatwerk is. Kinderen zijn onderling zo verschillend, dat een klassikale benadering een op z’n zachts gezegd hopeloos achterhaald principe is.

Druk

Leerkrachten hebben het druk met ‘alle speciaaltjes’. Ook ‘de gewoontjes’ zijn de afgelopen jaren een ‘bijzondere groep’ te noemen, omdat het een uitstervend soort leerlingen blijkt te zijn.  En dan zijn daar nog ‘de hoge en uitzonderlijke’. Zij lijken in opmars, echter verdekt opgesteld en bijna niet herkenbaar. Groepjesvorming leidt snel tot hokjesdenken. Hokjes met een vaste afmeting en slechts één deur. Je kunt naar binnen, niet naar buiten. Er zijn geen ramen, dus weinig lucht om te ademen om tot jezelf te komen. Welkom in ons oer-Hollands hedendaags onderwijsbestel…

Moeten

Hoe overleef je onderwijs als het je niet past, maar je wel ‘moet’? Dat kan eigenlijk alleen als je in een schoolomgeving bent waar men beseft dat het enige wat werkelijk ‘moet’ betekent dat je zorg draagt voor je leerlingen. Dat het welbevinden van je leerlingen de grote voorwaarde is alvorens op schools-cognitief niveau te kunnen ontwikkelen.

Wat? Wie!!!

Wat je mogelijk gaat verbazen is dat ik in praktijk gebrachte bewustwording van de voorwaarde ‘zorg dragen voor je leerlingen’ vooral heb ervaren bij leerkrachten en docenten werkend in scholen met een diversiteit aan overwegend allochtone leerlingen. Ik heb veel passie en gedrevenheid gezien op een hoog sociaal niveau in de zoektocht naar de juiste snaar, de juiste spiegeling om verbinding te maken met ieder kind. De vraag ‘wat heb jij nodig om verder te komen’ is aan de orde van de dag en dat doet iets met alle kinderen. Het maakt je niet tot WAT je bent: speciaal, gewoon, bijzonder, hoog of uitzonderlijk. Het maakt dat je wordt gezien voor WIE je bent: Jasper, Jaimy, Mohammed, Sherandy, Anne …..

Betrokkenheid

Het ervaren en voelen van oprechte betrokkenheid, zorgt voor lucht om tot jezelf te komen en nodigt je uit om nieuwe, soms spannende stappen voorwaarts te maken op cognitief gebied zonder emotionele overbelasting. Misschien eerst met hulp toewerkend naar zelfstandigheid. Is dat niet waar onderwijs over gaat? Over kinderen begeleiden in hun zone van de naaste ontwikkeling beginnend bij de kern: zelfvertrouwen, nieuwgierigheid en emotioneel vrij kunnen zijn? Dit zijn immers voorwaarden om tot leren te kunnen komen.

Leerrecht

In onderwijsland heeft men de mond vol van ‘leerplicht’. Hoe treffend! Leerplicht gaat immers over WAT je bent: een algemene uitvoering van een algemeen geldende regel. Maar vanuit het perspectief dat onderwijs altijd maatwerk is, kunnen we veel beter spreken van leerrecht. Leerrecht gaat immers over WIE je bent. Handelen naar leerrecht is inherent aan betrokkenheid en leidt tot zorg- en onderwijsaansluiting waardoor een ononderbroken ontwikkelingsproces kan worden gemonitord en gewaarborgd. Precies zoals de wet het primair onderwijs voorschrijft onder ‘Uitgangspunten en doelstelling onderwijs’ artikel 8 lid 1, welk overigens ook geldt voor het Voortgezet Onderwijs.

Maatwerk = noodzaak

De groep uitzonderlijk begaafde en dubbel bijzondere kinderen (hoog- of uitzonderlijk begaafd met een leerprobleem) zijn naar verwachting de meest noodlijdenden binnen het huidige Nederlandse onderwijssysteem. Door te weinig kennis en het veel voorkomende struisvogel perspectief ‘wat je niet ziet is er gewoonweg niet’ vallen deze kinderen meer dan regelmatig tussen wal en schip. Te vaak worden zij niet in staat gesteld om te mogen ontwikkelen op een wijze die aansluit bij hun bijzondere leer- en ontwikkelingsbehoeften, omdat zij niet passen binnen huidige onderwijsdenkkaders. Deze kinderen zijn aangewezen op individueel maatwerk en daarmee op de stuwkracht van zorgteams en flexibiliteit binnen onderwijsteams. Als deze kinderen krampachtig binnen de gestelde kaders van leerplicht moeten blijven functioneren, wordt hen het recht op leren ontnomen. En dat is bij wet verboden!

Maatwerk mag!!